Hoe werken we aan inclusieve werkvloeren en geven we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plaats op de werkvloer? Waar ligt het verschil tussen inclusief willen zijn en het ook daadwerkelijk worden? En wat heb je daarvoor nodig?

2,5 jaar geleden lanceerde Provincie Antwerpen een projectoproep “Schitteren in de zorg”, daar tekenden OLO-Rotonde en IN-Z samen op in. Wat volgde was een ontdekkingsreis naar hoe OLO-Rotonde haar werkvloeren kon openstellen voor cliënten.

Vandaag blikken alle partners binnen het project samen terug op het traject en stellen ze hun kennis ter beschikking van collega-organisaties.

Projectoproep van Provincie Antwerpen vormt startschot voor een unieke samenwerking

2,5 jaar geleden tekende OLO-Rotonde in op de projectoproep van Provincie Antwerpen om te onderzoeken hoe medewerkers uit sociale economie of met een afstand tot de arbeidsmarkt een meerwaarde kunnen zijn op de werkvloer bij een zorgverstrekker voor personen met een beperking. Kortom: hoe werkvloeren ook voor cliënten opengesteld kunnen worden. Het project kreeg de noemer “Schitteren in de zorg”.

OLO-Rotonde formuleerde een ambitieuze doelstelling, stelde haar werkvloeren en processen open en bracht naast IN-Z nog 3 gespecialiseerde partners aan boord om samen te innoveren.

IN-Z loodste een groep mensen uit individueel- en collectief maatwerk binnen, begeleidde hen, en ging intensief in dialoog met de interne stakeholders om het succes van de tewerkstelling te maximaliseren. SELAB participeert mee in dit project als netwerkpartner vanuit de lokale arbeidsmarktactoren. Konekt bracht jaren ervaring mee in inclusief werken met mensen met een beperking en gaf training aan het personeel. AP Hogeschool nam wat er gebeurde onder de loep vanuit een praktijkonderzoek.

“Als je mensen de vraag stelt of ze inclusieve werkvloeren belangrijk vinden, dan krijg je steeds een volmondig ‘ja’ te horen. Maar als je gaat kijken naar het personeelsbestand van organisaties in de welzijnssector waar ze ook effectief mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt tewerkstellen, dan is dat slechts 0,8%. De wil is er, maar we hebben nog een weg af te leggen.

Ook binnen OLO-Rotonde moesten we hier tijdens het traject nog heel wat in groeien. Met de bevindingen die wij uit het traject haalden, geven we vandaag een duidelijke set handvaten aan andere zorgorganisaties om succesvol te gaan bouwen aan een inclusieve werkvloer.” – Eric Avonts, adjunct algemeen directeur OLO-Rotonde.

Alle betrokken partners bij dit project (IN-Z, SELAB, AP Hogeschool, Konekt en OLO-Rotonde) presenteren vanuit hun bevindingen de resultaten van het project op een inspiratiedag voor collega’s uit de sector.

Teams bij OLO-Rotonde creëren zelf nieuwe, inclusieve jobs

“De afstand begint al bij de opmaak van de vacatures,” merkt Eric Avonts op. “Een resem aan vereiste vaardigheden en competenties maakt dat de lat vaak te hoog ligt voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. Terwijl er aan enthousiasme en talent geen gebrek is.”  

Vanuit die insteek gingen 6 teams binnen OLO-Rotonde “jobcarven”. De kerntaken van een draaiend team werden opgelijst en de taken die vanuit een ondersteunende rol zouden kunnen worden aangepakt, werden weggesneden uit dat kerntakenpakket. Daarmee werden 6 nieuwe, volwaardige vacatures uitgeschreven.

De focus ligt op het talent van de nieuwe medewerkers, op de meerwaarde die een persoon met een afstand tot de arbeidsmarkt kan leveren. Daarnaast is de invulling van de job een waardevolle en vaak broodnodige ondersteuning voor de andere collega’s binnen het team.

Vandaag werken er 4 nieuwe collega’s, verspreid over verschillende afdelingen, die een job op maat kregen. Nog 2 vacatures staan er open voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Wat maakt een werkvloer inclusief?

AP Hogeschool is tijdens het project gaan bestuderen wat een inclusieve werkomgeving precies is en wat er nodig is om die inclusie te faciliteren. De heersende cultuur binnen een organisatie vormt daarbij een belangrijk vertrekpunt, net als het geloof in het feit dat inclusie mogelijk moet zijn.

Een kanttekening die ze bij dat “geloven in” willen maken, is dat dit zijn grenzen kent. Zo kan het ideaalbeeld, het geloven in inclusie, onderuit gehaald worden door zaken als grotere werkdruk. En laat dat net een belangrijk aspect zijn van inclusief werken, dat je tijd maakt voor elkaar en aandacht hebt voor elkaar. De uitdaging ligt in het evenwicht bewaken van die twee. Als organisatie kan je daarop inzetten door een duidelijk kader rond inclusie uit te werken waar medewerkers op kunnen terugvallen, zodat niemand ooit het gevoel heeft er alleen voor te staan.

Met je organisatie stapsgewijs naar een inclusieve werkvloer toe werken, zien veel mensen als een opgave, als een moeilijk iets. Maar de kracht en meerwaarde van de inclusieve werkvloer zit in de verrijking die het biedt aan de werkomgeving, in het nieuwe soort interacties die het met collega’s mogelijk maakt.

Blik op de arbeidsmarkt

De Vlaamse arbeidsmarkt staat onder toenemende druk. Hoewel vandaag meer mensen dan ooit aan het werk zijn, blijft het invullen van openstaande vacatures een uitdaging. Daartegenover staat dat er veel potentieel onbenut blijft op onze arbeidsmarkt, weet Selab. 

Uit een recente arbeidsmarktanalyse van de Selabregio, leiden we af dat het aantal werkzoekenden met een arbeidsbeperking sterk vertegenwoordigd is in de werkloosheidscijfers. Mensen met een arbeidsbeperking willen en kunnen van betekenis zijn op de arbeidsmarkt, maar vinden omwille van diverse redenen moeilijk duurzaam en betaald werk.

"Met het project "Schitteren in de Zorg" creërden we tewerkstellingskansen voor personen met een arbeidsbeperking. Selab maakte de vacatures breed bekend bij de OCMW 's, VDAB en andere arbeidsmarktactoren. Door in dit project te staan, ondervonden we dat de toeleiding en indicering van doelgroepmedewerkers naar de sociale economie traag verliep. We hebben dit als partnerschap op verschillende niveaus aangekaart. Dat er vandaag 4 medewerkers aan de slag zijn via de zij-instroom sociale economie is een mooi gegeven." – Greet Patho, algemeen coördinator Selab.

De meerwaarde van sociale economie medewerkers zit in perspectief en dynamiek  

Een doorsnee vacature wordt vaak op gebruikelijke wijze ingevuld: werknemers met eenzelfde diploma, denkwijze enzovoort... De toevoeging van iemand met individueel of collectief maatwerk zet de werkvloer aan om out of the box denken. Een collega met een totaal andere achtergrond en context brengt een heel ander perspectief met zich mee. Voor het hele team is dit, zoals we hier bij OLO-Rotonde kunnen zien, ook echt een verrijking. Het matcht.

Binnen dit project vond IN-Z bijvoorbeeld een kandidaat die ons nauwelijks durfde aankijken tijdens zijn sollicitatie. Tot zijn eigen verbazing kreeg hij te horen dat hij kon beginnen, nu bloeit hij helemaal open.

“Eigenlijk is een medewerker uit de sociale economie niet zo verschillend van andere werknemers. Een vacature wordt meestal opgesteld vanuit een klassiek perspectief op invulling en de taken die moeten gebeuren. Wanneer we de vraag stellen in een bestaand team welke taken iedereen nu écht op zich neemt en waarom, komt men vaak tot de conclusie dat niemand een alles-kunner is en dat men in de praktijk toch uitgaat van talenten. Talenten die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ook op overschot hebben, maar die niet altijd voldoende opgepikt worden door werkgevers.

Dit project was echt een leerverhaal op gebied van inclusieve werkvloeren, en wij hebben zin in meer. We ontdekten wat er vandaag al kan, maar zien ook welke kansen er nog liggen voor inclusieve werkvloeren.” - Natasja Panis, Projectleider bij IN-Z.

Talentgericht werken is zinvol voor elke collega

“Als we denken aan talent, dan wordt dit nog te vaak gelinkt aan ‘Ik blink uit in iets’. Bij Konekt hanteert men een andere definitie van talent, die vooral gaat over ‘Ik blink terwijl ik iets doe’. Door bewust talentgericht aan de slag te gaan met mensen met en zonder beperking slaag je erin om nog beter het motivatie-potentieel van je medewerkers aan te boren. Dit vertaalt zich best in een krachtgericht HR-beleid en talentgerichte coaching op de werkvloer.” – Marijn Leroy, Konekt.

Via inspiratiesessies voor medewerkers en een train-de-trainer opleiding voor het HR-team en de verantwoordelijken van de dagcentra, wist Konekt de juiste handvatten mee te geven om de krachtgerichte benadering zelf te beginnen implementeren binnen OLO-Rotonde. De goesting om ermee aan de slag te gaan is groot, dus het uitblinken volgt ongetwijfeld snel.